Theo Y học cổ truyền, xuyên tâm liên là một cây thuốc nam nổi tiếng, có tính hàn, vị đắng và có tác dụng hoạt huyết, thanh nhiệt giải độc, tiêu thũng chỉ thống. Thường thì xuyên tâm liên được dùng để trị ho, viêm họng, viêm phổi, cảm sốt, cúm, sưng amidan, viêm âm đạo, đau bụng kinh, viêm đường tiết niệu, khi hư, đau nhức cơ thể, tăng huyết áp, viêm nhiễm đường ruột…. Vì sao xuyên tâm liên lại có nhiều tác dụng tới như vậy? Cùng theo dõi bài viết sau của thadnjen để hiểu hơn về tác dụng của xuyên tâm liên nhé!
Một số đặc điểm của cây xuyên tâm liên
Chúng ta nếu ai đã từng một lần tiếp xúc và thưởng thức vị của xuyên tâm liên; thì đúng đến già không quên và không hổ danh với tên gọi của nó. Nếu bạn cho một lá nhỏ vào miệng nhai thì cả một ngày miệng của bạn không hết đắng; đắng từ cuống lưỡi đắng lên.
Xuyên tâm liên nhiều tên gọi khác như: Công cộng, khổ đởm thảo …
Tên khoa học: Andrographis paniculata; Thuộc họ: Ô rô Acanthaceae.
Là cây thân thảo, cao tầm 30cm đến 80cm, có nhiều đốt, nhiều cành lá mọc đối; cuống ngắn, lá hình trứng thuôn dài hay hơi hình mác. Hoa màu trắng, mọc thành chùm, quả dài 15mm. Cây mọc hoang nhiều khu phía Bắc nước ta.
Bộ phận dùng toàn cây, nhiều người thích dùng lá vì hoạt chất chính trong lá.
Trung y Trung Quốc đã chiết xuất hoạt chất xuyên tâm liên làm chế phẩm Đông y với tên gọi “Thiên sứ thanh phế” có tác dụng chữa ho viêm họng; có đờm vàng hoặc xanh do viêm họng cấp do vi khuẩn có sốt.
Dùng xuyên tâm liên như thế nào cho đúng cách?
Xuyên tâm liên công dụng chính là thanh tâm nhiệt; chữa viêm nhiễm, sát khuẩn, diệt virus, làm khô vết thương.
Dùng uống trong với liều thấp 4 – 6 gam trong ngày; hãm nước uống hoặc xúc họng, ngậm chữa viêm họng, sâu răng.
Nước sắc đặc của xuyên tâm liên có tính sát trùng cao; nên một số nơi dùng nước sắc đặc để rửa vết thương hở, hoặc ngâm trĩ.
Nước sắc xuyên tâm liên có tác dụng chữa bệnh sốt cao nhập tâm gây mê sảng nói linh tinh; người bệnh hay thao cuồng, ngủ mơ thấy ma quỷ hay mơ đánh nhau.
Đặc biệt cây xuyên tâm liên đun nước tắm chữa được các bệnh lý ngoài da như thủy đậu; viêm da cơ địa, Herpes. Để tăng hiệu quả người ta hay kết hợp với cây “Chân vịt” hoặc lá “Canh châu”.
Khu vực miền Trung nước ta dùng cho phụ nữ sau sinh bị ứ huyết, đau nhức tê thấp, kinh nguyệt bế tắc, mọc mụn hai bên cổ, dùng xuyên tâm liên 10 – 20g sắc uống ngày 2 lần.
Một số nơi nói nó có khả năng phòng SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19 nhưng chưa có đề tài nghiên cứu công bố chính thức nên chỉ có ý nghĩa tham khảo.
Một số bài thuốc thường dùng
Chữa ho do lạnh: Xuyên tâm liên 12g, địa cốt bì 10g, tang bạch bì 10g, cam thảo 8g. Tất cả các vị cho vào ấm đổ 3 bát nước, sắc còn 1 bát, chia 2 lần uống trong ngày. Uống lúc còn ấm. Dùng liền 5 ngày.
Chữa cảm mạo, đau đầu: Xuyên tâm liên 45g tán thành bột mịn; ngày uống 3 lần, mỗi lần 2g bột thuốc, chiêu thuốc bằng nước ấm. Dùng liền 5 ngày. Sau đó ăn cháo nóng.
Hỗ trợ điều trị viêm amidan: Xuyên tâm liên, huyền sâm, mạch môn, kim ngân hoa mỗi vị 12g. Tất cả các vị cho vào ấm đổ 3 bát nước, sắc còn 1 bát, chia 2 lần uống trong ngày. Uống lúc còn ấm. Dùng liền 9 ngày.
Lở ngứa, rôm sảy, mụn nhọt: Lá xuyên tâm liên 1 nắm giã nát với rượu, dùng để xoa, đắp tại chỗ. Kết hợp cho uống thuốc sắc: Kim ngân hoa, sài đất, bèo cái, lá trắc bá, lá tre, mỗi thứ một nắm nhỏ, sắc đặc uống ngày một thang, chia 2 – 3 lần. Dùng đến khi khỏi.
Chữa tiểu tiện nhỏ giọt, nước tiểu vàng do nhiệt lâm: Lấy 15 lá xuyên tâm liên tươi, rửa sạch, để ráo giã nát, thêm chút mật ong, hãm nước sôi uống trong ngày. Dùng liền 5 ngày.
